Σχέσεις γονέων-παιδιών 

Σχέσεις γονέων-παιδιών 
Ο γονεϊκός ρόλος έχει δύο βασικές διαστάσεις: η μια ορίζεται κυρίως από τη συναισθηματική στάση-τα δύο άκρα της οποίας αποτελεί η αποδοχή ή η απόρριψη του παιδιού-και η άλλη ορίζεται από τον τρόπο άσκησης της πειθαρχίας.

Η αποδοχή του παιδιού αποτελεί τον κυριώτερο παράγοντα για την ανάπτυξη ενός ψυχικά και σωματικά υγιούς ατόμαυ. Οι γονείς οι οποίοι αποδέχονται τα παιδιά τους είναι φιλικοί και στοργικοί μαζί τους. Σε σύγκριση με τους απορριπτικούς γονείς, δείχνουν την αγάπη τους προς το παιδί περισσότερο, το ενισχύουν και το επιδοκιμάζουν ψυχολογικά πολύ περισσότερο, κάνουν διάφορες δραστηριότητες μαζί και παίρνουν ευχαρίστηση από την συντροφιά του, δείχνουν κατανόηση για τα σφάλματα και τις δυσκολίες του παιδιού. Αντίθετα, οι απορριπτικοί γονείς δειχνουν λιγότερο τη στοργή τους προς τα παιδιά, τα αμείβουν λιγότερο, κάνουν συχνή κριτική και μεγαλοποιούν τα λάθη των παιδιών τους και δείχνουν επιλεκτική προσοχή στα σφάλματα και τις ατέλειες του παιδιού. Οι δύο ομάδες γονέων διαφέρουν επίσης ως προς τον συναισθηματικό τόνο. Οι απορριπτικοί γονείς στην καθημερινή τους συμπεριφοά είναι συνήθως οξύθυμοι, βίαιοι και τραχείς, ενώ οι στοργικοί και φιλικοί γονείς είναι ήρεμοι, ήπιοι και μαλακοί. Η αποδοχή του παιδιού από το γονέα αποτελεί τον πρωταρχικό παράγοντα για την ανάπτυξη μιας υγιούς προσωπικότητας. Η απόρριψη του παιδιού προκαλεί ανασφάλεια, χαμηλά αυτοεκτίμηση, έλλειψη εμπιστοσύνης και οδηγεί στο να βιώνει το παιδί ματαίωση, θυμό και φόβο.

Βέβαια, οι περισσότεροι γονείς δεν είναι τόσο ακραίοι στη συμπεριφορά τους. Η συναισθηματική φόρτιση είναι συχνά εκείνη που μπορεί να οδηγήσει στην απόρριψη του παιδιού από τον γονέα. Οι γονείς είναι και αυτοί άνθρωποι, άρα έχουν ατέλειες.

Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να κάνουν λάθη σε διάφορες εκτιμήσις τους ή μπορεί να μην γνωρίζουν πως να αντιμετωπίσουν μερικές καταστάσεις με τα παιδιά τους. Επίσης, ως γονείς θα πρέπει να αποδεχτούμε το γεγονός ότι πολλές από τις συμπεριφορές των παιδιών μας εκνευρίζουν ή δεν τις αποδεχόμαστε και ότι μπορεί ένα παιδί να μας εκνευρίζει λιγότερο από το άλλο. Αυτό μπορεί να έχει να κάνει μετη συμπεριφορά ή το φύλο του παιδού. Πολλοί γονείς είναι περισσότερο ανεκτικοί στη συμπεριφορά των αγοριών από ότι σε εκείνη των κοριτσιών ή και το αντίθετο. Το πόσο αποδεχόμαστε κάποιες συμπεριφορές των παιδιών μας και πόσο ανεκτικοί είμαστε, έχει να κάνει με διάφορους παράγοντες δικούς μας αλλά και των παιδιών μας. Παρακάτω αναφέρονται κάποιοι ενδεικτικά.

Έχει αποδειχθεί ότι οι άνθρωποι που είναι γενικά ανεκτικοί με τους ανθρώπους θα είναι και με τα παιδιά τους. Άρα, η προσωπικότητα του γονέα καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την αποδοχή ή μη της συμπειφοράς του παιδιού του. Η αποδεκτικότητα είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητας, ενδεικτικό της εσωτερικής σιγουριάς, του υψηλού επιπέδου ανοχής, της αγάπης προς τον εαυτό. Τέτιοοι γονείς κάνουν τα παιδιά τους να νιώθουν πιο άνετα να μιλήσουν μαζί τους.
Η αποδοχή ή μη της συμπεριφοράς του παιδιού από το γονέα έχει όμως να κάνει και με παράγοντες που συνδέονται με το ίδιο το παιδί. Για παράδειγμα, είναι δυσκολότερο να αισθάνεται ένας γονέας αποδοχή για την έντονη επιθετικότητα του παιδιού όσο ανεκτικός και αν είναι. Επίσης, είναι δύσκολο να αποδεχθεί ο γονιός τοπαιδί πυ μειονεκτεί στην εμφάνιση ή που πάσχει από χρόνιες ασθένειες. Δύσκολα αποδέχονται η γονείς τη μη-αποδοχή τους για τέτιοιες περιπτώσεις. Επειδή έχει περάσει η αντίληψη ότι οι γονείς πρέπει να αποδέχονται με τον ίδιο τρόπο όλα τα παιδιά τοους, συχνά έχουν ενοχές όταν δείχνουν διαφορετικά επίπεδα αποδοχής προς αυτά.
Το φύλο του παιδιού μπορεί συχνά να επηρεάζει τη στάση του γονιού απέναντί του.
Η διάθεση της στιγμής του γονέα επηρεάζει την αποδοχή ή μη της συμπεριφοράς του παιδιού του. Όταν ο γονέας είναι ξεκούραστος, νιώθει υγιής και είναι ευχαριστημένος από κάτι πουσυνέβη, τότε έχει μεγαλύτερη ανοχή και αποδέχεται ευκολότερα κάποιες συμπεριφ΄ρές του παιδιού του. Αντίθετα, όταν είναι κουρασμένος, εκνευρισμένος ή ασθενής, η ανοχή του για διάφορες συμπεριφορές του παιδιού του μειώνεται.
Η ανεκτικότητα των γονέων επηρεάζεται και από την εκάστοτε κατάσταση στην οποία εκδηλώνεται η συμπεριφορά του παιδιού του. Συνήθως, είμαστε περισσότερο ανεκτικοί όταν μια συμπεριφορά του παιδιού μας εκδηλώνεται μέσα στο σπίτι μας και λιγότερο ανεκτικοί όταν αυτή εκδηλώνεται σε ένα άλλο κοινωνικό περιβάλλον. Άρα, είμαστε ασυνεπείς στη συμπεριφορά μας.
Αυτές είναι κάποιες από τισ διαστάσεις που χαρακτηρίζουν την συμπεριφορά των γονιών κατά την αλληλεπίδραση με τα παιδιά τους. Μπορεί κανείς να σκεφτεί και πολλές άλλες γενικότερες ή περισσότερο εξειδικευμένες. Ως γονείς θα πρέπει να φέρνουμε στο μυαλό μας κα΄ποιες από αυτές τις διαστάσεις όταν αναλογιζόμαστε για το πως και το γιατί συγκρουόμαστε με τα παιδιά μας.

Πειθαρχία
Υπάρχουν διάφορες μορφές πειθαρχίας τις οποίες χρησιμοποιούν οι γονείς προκειμένου να αναθρέψουν ηθικά και υπεύθυνα άτομα που θα συνεισφέρουν στην κοινωνία και θα ζήσουν ευτιχισμένα.

Η πειθαρχία έχει την έννοια να γνωρίσουμε στα παιδιά τα όρια της συμπεριφοράς τους, να τα διαπαιδαγωγήσουμε σωστά. Οι μορφές της πειθαρχίας που θα υιοθετήσουν οι γονείς, έχουν να κάνουν με και με τα δικά τους προσωπικά βιώματα όταν ήταν παιδιά, και με τον προσωπικό τους χαρακτήρα, αλλά και με την επικρατούσα κοσμοθεωρία. η πειθαρχία μπορεί να είναι εξοουσιαστική και με εξουσιαστική.

Εξουσιαστική πειθαρχία
Στη εξουσιαστική πειθαρχία επιβάλλουμε συμπεριφορές με την τιμωρία, τον έλεγχο, τις απαιτήσεις, τις απαγορεύσεις ή με τις αμειβές, λέγοντας ότι “έτσι πρέπει να γίνει, γιατί το λέω εγώ.’ Οι τρόποι αυτοί διαπαιδαγώγησης δημιουργούν σχέσεις εξουσίας με μονόπλευρες απαιτήσεις, καθήκοντα, όρια και συγκρούσεις και οδηγούν σε συμμόρφωση και συμβιβασμό. Αναπτύσσονται αρνητικά συναισθήματα στο παιδί και χάνεται ο αρχικός του αυθορμητισμός. Όταν, για παράδειγμα, η πειθαρχία συνεπάγεται ξυλοδαρμό, το παιδί χάνει την εμπιστοσύνη του προς τον γονιό και νιώθει ανασφάλεια. Αρχίζε να πιστεύει ότι επιτρέπεται να χτυπά κανείς αυτόν που αγαπά. Στο βιβλίο υου “Ο αποτελεσματικός γονέας”, o Thomas Gordon (1994, σελ. 213-224) περιγράφει τους συνήθεις μηχανισμούς αντιμετώπισης της γονεϊκής δύναμης από τα παιδιά:

Αντίσταση, επανάσταση,αρνητισμός
“Μερικά παιδιά επαναστατούν ενάντια στη χρήση εξουσίας εκ μέρους των γονέων τους, κάνοντας ακριβώς το αντίθετο από αυτό που οι γονείς τους επιθυμούν από αυτά. Τα παιδιά μάχονται σθεναρά όταν απειλείται η ελευθερία τους.

Δυσαρέσκεια, θυμός, εχθρότητα
Τα παιδιά δυσανασχετούν εναντίον εκείνων που ασκούν δύναμη πάνω τους. Το θεωρούν ανέντιμο και συχνά άδικο. Δυσανασχετούν με το γεγονός ότι οι γονείς ή οι δάσκαλοι είναι μεγαλύτεροι και δυνατότεροι, εφόσον αυτό το πλεονέκτημα χρησιμοποιείται για να ελέγχουν ή να περιορίζουν την ελευθερία τους.

Επιθετικότητα, εκδίκηση, ανταπόδοση
Επειδή η κυριαρχία των γονέων μέσω άσκησης της εξουσίας τους συχνά εμποδίζει την ικανοποίηση των αναγκών του παιδιού και η ματαίωση, τόσο συχνά, οδηγεί στην επιθετικότητα, οι γονείς που στηρίζονται στην εξουσία μπορούν να αναμένουν να δείχνουν τα παιδιά τους κάποια μορφή επιθετικότητας. τα παιδιά εκδικούνται, προσπαθούν να δε΄΄ιξουν στους γονείς τους ότι δεν είναι τόσο σπουδαίοι , ασκούν σοβαρή κριτική, αντιμιλάνε με άσχημη γλώσσα.

Ψευδολογία, απόκρυψη συναισθημάτων
Μερικά παιδιά μαθαίνουν νωρίς στη ζωή τους ότι αν λένε ψέματα μπορούν να αποφύγουν πάρα πολλές τιμωρίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις το ψέμα μπορεί να τους φέρει ακόμα και αμοιβές. Τα παιδιά γνωρίζουν ακριβώς τι εγκρίνουν και τι δεν εγκρίνουν οι γονείς τους.

Επίρριψη ευθυνών σε άλλους, εξαπάτηση, “κουτσομπολιό”
Στις οικογένειες με περ΄σσότερα από ένα παιδιά, τα παιδιά φανερά ανταγωνίζονται για να κερδίσουν τις αμοιβές των γονέων και να αποφύγουν τις ποινές. Σύντομα μαθαίνουν και ένα άλλο μηχανισμό αντιμετώπισης: να φέρνουν τους άλλους σε μειονεκτική θέση, να δυσφημούν τα άλλα παιδιά, να τα κάνουν να φαίνονται κακά παιδιά, να εξαπατούν, να μεταθέτουν τις ευθύνες.

Επιβολή, “αρχηγητισμός’, τρομοκράτηση
Τι κάνει ένα παιδί να θέλει να επιβάλλεται ή να τρομοκρατεί τα μικρότερα παιδιά; Μια αιτία είναι ότι οι γονείς του χρησιμοποιούν τη δύναμή τους για να επιβάλλονται στο ίδιο. Γι’ αυτό, όποτε βρίσκεται σε θέση ισχύος έναντι ενός άλλου παιδιού, προσπαθεί και αυτό να επιβάλλεται και να κυριαρχεί.

Γι’ αυτό οι γονείς που χρησιμοποιούν την εξουσία τους για να κατευθύνουν και να ελέγχουν το παιδί ασυναίσθητα διατρέχουν ένα μεγάλο κίνδυνο:να μεγαλώσουν ένα παιδί που θα γίνει αυταρχικό με τα άλλα παιδιά.

Ανάγκη για νίκη, απέχθεια ήττας
Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα κλίμα γεμάτο από αμοιβές και ποινές, ίσως αναπτύξουν μια ισχυρή ανάγκη να φαίνονται “καλά’ ή να κερδίζουν και μια ισχυρή ανάγκη να αποφεύγουν να φαίνονται “κακά” ή να χάνουν. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε οικογένειες με γονείς που έχουν ένα προσανατολισμό αμοιβών, που στηρίζονται πάρα πολύ στη θετική αξιολόγηση, τις χρηματικές αμοιβές, τα δώρα, κ.τ.λ.

Σύσταση συμμαχιών, οργάνωση εναντίον των γονέων
Τα παιδιά των οποίων οι γονείς ελέγχουν και κατευθύνουν μέσω εξουσίας και δύναμης, καθώς μεγαλώνουν, μαθαίνουν και ένα ακόμα τρόπο αντιμετώπισης αυτής της δύναμης :τη σύσταση συμμαχιών με άλλα παιδιά, είτε μέσαην οικογένεια είτε έξω από αυτήν.

Συμφωνώνταςμεταξύ τους να πουν την ίδια ιστορία
Λέγοντας στους γονείς τους ότι σε όλα τα άλλα παιδιά επιτρέπεται να κάνουν συγκεκριμένα πράγματα, γιατί, συνεπώς, να μην μπορούν και αυτά;
Επηρεάζοντας άλλα παιδιά να ενωθούν μαζί τους σε κάποια ύποπτη δραστηριότητα, ελπίζοντας ότι τότε οι γονείς τους δε θα τα ξεχώριζαν για να τα τιμωρήσουν.
Υποταγή, υπακοή, συμμόρφωση
Μερικά παιδιά επιλέγουν να υποταχθούν στην εξουσία των γονέων τους για λόγους που συνήθως δεν γίνονται πλήρως κατανοητοί. Αντιμετωπίζουν την κατάσταση με υποταγή, υπακοή και συμμόρφωση. Αυτή η αντίδραση στην εξουσία των γονέων συμβαίνει συχνά όταν οι γονείς είναι πολύ σκληροί στη χρήση της δύναμής τους. Ιδιαίτερα, όταν οι ποινές είναι αυστηρές, τα παιδιά μαθαίνουν να υποτάσσονται λόγω του μεγάλου φόβου της τιμωρίας.

Κολακεία, φαβοριτισμός
Ένας τρόπος αντιμετώπισης ενός προσώπου που έχει τη δύναμη να αμείβει ή να τιμωρεί είναι να ‘πάτε με το μέρος του”, να τον κερδίσετε, καταβάλλοντας ιδιαίτερες προσπάθειες για να τον κάνετε να σας συμπαθήσει. Μερικά παιδιά υιοθετούν αυτή την προσσέγγιση με γονείς και άλλους ενήλικες.

Συμφωνία, έλλειψη δημιουργικότητας, φόβος δοκιμής του νέου, απαίτηση για προηγούμενη βεβαιότητα επιτυχίας
Η εξουσία των γονέων ευνοεί τη συμμόρφωση μάλλον παρά τη δημιουργικότητα στα παιδιά, ακριβώς όπως το αυταρχικό κλίμα εργασίας σε ένα οργανισμό πνίγει την καινοτομία. Η δημιουργικότητα προέρχεται από την ελευθερία πειραματισμού, δοκιμής νέων πραγμάτων και νέων συνδυασμών. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα κλίμα δυνατών αμοιβών και τιμωριών είναι λιγότερο πιθανόν να αισθάνονται αυτή την ελευθερία από ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα κλίμα μεγαλύτερης αποδοχής.

Απομάκρυνση, αποφυγή, φαντασίωση, υποχώρηση
Όταν γίνεται πολύ δύσκολο για τα παιδιά να αντιμετωπίσουν την εξουσία των γονέων, τότε μπορεί να προσπαθήσουν να την αποφύγουν ή να απομακρυνθού. Η δύναμη των γονέων μπορεί να προκαλέσει απομάκρυνση αν η ποινή είναι υπερβολικά σκληρή για το παιδί, αν οι γονείς δεν είναι σταθεροί στη χορήγηση αμοιβών, αν είναι πολύ δύσκολο να κερδιθούν οι αμοιβές ή αν είναι πολύ δύσκολο να μάθει το παιδί τις συμπεριφορές που απαιτούνται για να αποφύγει την τιμωρία.

Οι μορφές της απομάκρυνσης και της αποφυγής μπορεί να ποικίλουν από την σχεδόν πλήρη μέχρι περιστασιακή μόνο απομάκρυνση από την πραγματικότητα και περιλαμβάνουν: 1. Ονειροπόληση και φαντασίωση 2. Αδράνεια, παθητικότητα, απάθεια 3. Παλινδρόμηση σε βρεφική συμπεριφορά 4. Υπερβολική παρακολούθηση τηλεόρασης 5. Υπερβολική ανάγνωση μυθιστορημάτων 6. Μοναχικό παιχνίδι (συχνά με φανταστικούς παίκτες) 7. Εκδήλωση αδιαθεσιών 8. Φυγή 9. Χρήση ναρκωτικών 10. Υπερβολικό φαγητό από αντίδραση 11. Κατάθλιψη

Μη- εξουσιαστική πειθαρχία
Στην μη-εξουσιαστική πειθαρχία, βασιζόμαστε στην καλή επικοινωνία και τον αμοιβαίο σεβασμό με το παιδί. Τα παιδιά χρειάζονται συναισθηματική στήριξη από τους γονείς τους προκειμένου να εξελιχθούν σε ευτιχισμένα ενήλικα άτομα. Μια τέτοιου είδους στήριξη πρέπει να περιλαμβάνει τον σεβασμό του παιδιού, τον σεβασμό των δικαιωμάτων του, την αποδοχή των συναισθημάτων του.

Στην μη-εξουσιαστική αντιμετώπιση του παιδιού, ο γονιός αναγνωρίζει τα δικαιώματα του παιδιού και στοχεύει σε μια συνεργατική συμπεριφορά και από τις δύο πλευρές για την επίλυση των συγκρούσεων όταν προκύπτουν. ¨οταν δημιουργούνται συγκρούσεις ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά τους (ή ανάμεσα σε οποιοσδήποτε ανθρώπους), θα πρέπει να προσεγγισθούν και να λυθούν σε κλίμα αποφορτισμένο και με γνώμονα τη σκέψη ότι δεν επιδιώκουμε να δικαιωθεί ο ένας από τους δύο. Όταν υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός, στοργή και εμπιστοσύνη, οι συγκρούσεις μπορεί να λυθούν με την ενθάρρυνση του παιδιού να συμμετέχει στην επίλυση της σύγκρουσης ακολουθώντας τα εξής στάδια (Gordon, Σελ. 282-287):

Αναγνώριση και προσδιορισμός της σύφκρουσης (εξασφάλιση της ποσοχής του παιδιού και της διάθεσής του να μπει στη διαδικασία επίλυσης του προβλήματος).
Δημιουργία πιθανών λύσεων. (τι θα μπορούσαμε να κάνουμε;)
Αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων. (Ποιά από τις λύσεις φαίνεται καλύτερη;)
Λήψη απόφασης για την καλύτερη λύση. (θα λειτουργήσει; είναι η ενδεδειγμένη για τη δεδομένη στιγμή; “Ας δοκιμάσουμε και βλέπουμε.”)
Εφαρμογή της απόφασης
Παρακολούθηση της εφαρμογής της λύσης και αξιολόγηση
Στη μη-εξουσιαστική πειθαρχία η διαπαιδαγώγιση του παιδιού στηρίζεται στην εμπιστοσύνη, την ειλικρίνεια και την εξήγηση. Όταν οι κανόνες δεν συνοδεύονται από εξηγήσεις δείχνουν μια υποτίμηση του παιδιού. Όταν η σχέση μας με το παιδί βασίζεται στην αμοιβαία ειλικρίνεια και σεβασμό, το προσεγγίζουμε σαν άτομο με οντότητα και θεωρούμε ότι μπορούμε να του εξηγήσουμε τις επιπτώσεις κάποας συμπεριφοράς και το παιδί να καταλάβει αν πρέπει να την επαναλάβει ή όχι. Με τον τρόπο αυτό οδηγούμε το παιδί σιγά-σιγά στον αυτοέλεγχο της συμπεριφοράς.

Η συμπεριφορά των γονέων στην διαπαιδαγώγιση των παιδιάν τους μπορείι να παρουσιαστεί γραφικά με το παρακάτω σχήμα, όπου η κάθετη διάσταση είναι εκείνη της αποδοχής ή απόρριψης και εκδηλώνεται με στοργή ή θέρμη στο ένα άκρο και εχθρότητα στο άλλο, και η οριζόντια διάσταση του περιορισμού στο ένα άκρο και της ανεκτικότητας στο άλλο, εκφράζει το είδος της πειθαρχίας που υιοθετούν οι γονείς. ο συνδυασμός των δύο αυτών διαστάσεων δείχνει καλύτερα το πλέγμα των μεταξύ τους σχέσεων.

*Υπεραπασχόληση με το παιδί

*Ευπρέπεια

*Ευγένεια

*Παράλογες απαιτήσεις Υπακοή

*Υποτακτικότητα

*Υποχωρητικότητα *Υπερπροστατευτικότητα *Εξάρτηση

*Άφιλη διάθεση

*Μη δημιουργική διάθεση

*Ελάχιστη επιθετικότητα

*Αυστηρή τήρηση των κανόνων συμπεριφοράς

Αποδοχή

*Συνεργατικότητα

*Ικανότητα ανάληψης του ρόλου του ενηλίκου

*Ελάχιστες αυτοκαταστροφικές τάσεις

*Ενεργητικότητα

*Εξωστρέφεια *Δημοκρατικότητα

*Ριζικότητα

*Δημιουργικότητα

*Συντελεστική επιθετικότητα

*Χαλαρή τήρηση των κανόνων συμπεριφοράς

Απολυταρχικότητα

*Νευρωσικά προβλήματα( εσωτερικές συγκρούσεις)

*Καβγάδες και ντροπαλότητα

*Δεσποτισμός απέναντι στους συνομήλικους

*Κοινωνική απομόνωση

*Δυσκολία στην ανάληψη του ρόλου του ενηλίκου

*Ανταγωνιστικότητα

Ελευθερία
*Αυτοκαταστροφικές τάσεις

*Εγκληματικότητα

*Μη-συμμόρφωση

*Μέγιστη και ελάχιστα ελεγχόμενη επιθετικότητα

*Ψυχρότητα

*Αδιαφορία

*Παραμέληση

Αυτές είναι κάποιες από τις διαστάσεις που χαρακτηρ’ιζουν τη συμπεριφορά των γονιών κατά την αλληλεπίδραση με τα παιδιά τους.

Στην εφηβική ηλικία, οι σχέσεις γονέων-παιδιών μπορούν να δυσχεράνουν ακόμα περισσότερο. Είναι μια πολύ δύσκολη περίοδος ανάπτυξης και για τον έφηβο και για την οικογένειά του. Μερικά επιπλέον προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι και που πρέπει οι γονείς να γνωρίζουν για να μπορέσουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους στην επίλυσή τους είναι τα εξής:

Εμφάνιση μεταστροφής στον τρόπο που σχετίζεται ο έφηβος με την οικογένειά του
ανάγκη εγκαθίδρυσης σεξουαλικής ταυτότητας
ανάγκη υιοθέτησης αποδεκτού συστήματος αξιών
επαγγελματικός προσανατολισμός
Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε μερικές χρήσιμες συμβουλές και ασκήσεις, που αν τις ακολουθήσουν οι γονείς μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τιις σχέσεις τους με τα παιδιά τους:

Συμβουλές
Ακούστε το παιδί σας προσεκτικά όταν μιλάει, κοιτώντας το στα μάτια.
Μην το διακόπτετε, αφήστε να ολοκληρώσει τη σκέψη του.
Μην αλλάζετε θέμα. Αν δεν έχετε κάτι να πείτε, μελινετε σιωπηλοί. Δεν είναι ανάγκη να έχετε πάντα λύσεις να προτείνετε.
Ο τόνος της φωνής σας αλλά και η στάση του σώματός σα μπορεί να μαρτυρήσει τι αισθάνεστε. Γι’ αυτό να είστε ειλικρινείς.
Επιλέξτε να συζητήσετε με το παιδί σας όταν θα είστε ήρεμοι και όταν θα έχετε χρόνο να του διαθέσετε.
Μην κάνετε παράλληλα και άλλα πράγματα όταν συζητάτε με το παιδί σας.
Το παιδί σας σας θέλει κοντά του. Η παρουσία σας από μόνη της λειτουργεί ενθαρρυντικά για το παιδί σας.
Μη βομβαρδίζετε το παιδί σας με ερωτήσεις. Θα σας μιλήσει από μόνο του όταν θα είναι έτοιμο να μοιραστεί μαζί σας αυτό που το απασχολεί.
Προσπαθήστε, ακόμα και όταν είστε πολύ θυμωμένοι, να μην σπεύσετε σε κριτική της συμπεριφοράς του παιδιού σας.
Τονίστε τα θετικά του παιδιού σας, τα προτερήματα και τις ικανότητές του. Μια τέτοια αντιμετώπιση βοηθάει το παιδί, δίνοντάς του μια στερεή βάση σιγουριάς για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα και άλλα θέματα που τυχόν το απασχολούν.
Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση του παιδιού σας για να καταλάβετε καλύτερα πως μπορεί να νιώθει. Ως γονείς συχνά ξεχνούμε ότι και οι ίδιοι είχαμε πιθανότατα παρόμοια βιώματα στην δική μας παιδική και εφηβική ηλικία.
Προσπαθήστε να καταλάβετε τα πραγματικά συναισθήματα που κρύβονται κάτω από τα λόγια του παιδιού σας. Πολλές φορές άλλα λέμε με λόγια και άλλα μαρτυρεί η έκφρασή μας. ¨ενασ γονιός είναι σε θέση να μπορεί να τα ξεχωρίζει.